โครงการอ่างเก็บน้ำ ต.ยางหัก ปากท่อ : น้ำเพียงพอ ชีวิตราษฎรมั่นคงตลอดปี

ก่อนปี 2534 ตำบลยางหัก อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี ขาดแคลนแหล่งน้ำอย่างมาก ในฤดูฝน ชาวบ้านเพาะปลูกได้ตามปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 1,100 มิลลิเมตรต่อปี แต่ฤดูแล้งต้องเข้าป่าตัดฟืนหรือหาของป่า บางครั้งเกิดความขัดแย้งกับเจ้าหน้าที่อุทยาน บางส่วนจึงออกไปทำงานรับจ้างนอกพื้นที่ หรือปลูกพืชใช้น้ำน้อย เช่น ข้าวโพดและฝ้าย ทำให้ชีวิตชาวบ้านก่อนปี 2534 ต้องเผชิญความลำบากและไม่มั่นคงด้านน้ำ

แต่หลังจากวันที่ 10 เมษายน 2534 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (ขณะดำรงพระราชอิสริยยศสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร) ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ณ บ้านไทยประจัน อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี พร้อมทอดพระเนตรพื้นที่โครงการอุทยานเฉลิมพระเกียรติไทยประจัน และได้พระราชทานพระราชดำริให้กรมชลประทาน พิจารณาโครงการก่อสร้างแหล่งน้ำเพื่อช่วยเหลือราษฎรในพื้นที่ตำบลยางหัก ให้มีน้ำเพียงพอทั้งสำหรับการเพาะปลูกและอุปโภคบริโภค

กรมชลประทาน ได้บูรณาการร่วมกับสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.) และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้ดำเนินงานสนองพระราชดำริ โดยจัดทำ “โครงการพัฒนาแหล่งน้ำอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลยางหัก อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี” บริเวณลุ่มน้ำห้วยแม่ประจันตอนบน จำนวน 6 แห่ง ดังนี้

1.อ่างเก็บน้ำบ้านพุกรูด ตั้งอยู่หมู่ 4 เป็นเขื่อนดินสูง 15 เมตร ยาว 380 เมตร ช่วยเหลือราษฎรจำนวน 320 ครัวเรือน และพื้นที่เพาะปลูกประมาณ 1,600 ไร่

2.อ่างเก็บน้ำห้วยพุกรูด ตั้งอยู่หมู่ 4 เป็นเขื่อนดินสูง 10 เมตร ยาว 450 เมตร รองรับราษฎรและพื้นที่เพาะปลูกจำนวน 1,300 ไร่

3.อ่างเก็บน้ำเขาหัวแดง ตั้งอยู่หมู่ 3 เป็นเขื่อนดินสูง 17 เมตร กว้าง 6 เมตร ยาว 180 เมตร ช่วยเหลือราษฎร 308 ครัวเรือน

4.อ่างเก็บน้ำบ้านไทยประจัน ตั้งอยู่หมู่ 5 เป็นเขื่อนดินยาว 170 เมตร หลังคันกว้าง 6 เมตร รองรับราษฎร 150 ครัวเรือน และพื้นที่เพาะปลูก 750 ไร่

5.อ่างเก็บน้ำหินสีตอนบน ตั้งอยู่หมู่ 4 เป็นเขื่อนดินสูง 21 เมตร หลังคันกว้าง 6 เมตร ยาว 240 เมตร รองรับราษฎร 200 ครัวเรือน จำนวน 820 คน และพื้นที่เพาะปลูก 1,700 ไร่

6.อ่างเก็บน้ำบ้านโปร่งพรหม อยู่ในแผนการก่อสร้างหมู่ 4 เป็นเขื่อนดินสูง 14 เมตร ยาว 200 เมตร พื้นที่เพาะปลูกได้รับประโยชน์ 900 ไร่

โดยมีปริมาณน้ำกักเก็บรวมกันถึง 3,278,030 ลูกบาศก์เมตร (ลบ.ม.) รองรับพื้นที่เกษตร 7,300 ไร่ ซึ่งปี 2542 ได้ดำเนินการแล้วเสร็จไปแล้ว 5 แห่ง เป็นแหล่งน้ำสนับสนุนพื้นที่เพาะปลูกไปแล้วกว่า 6,000 ไร่ ช่วยส่งเสริมอาชีพเกษตรกรรม สร้างฐานะ รายได้ รวมไปถึงคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของประชาชนในพื้นที่

ในปี 2562 กรมชลประทาน ได้รับสนองพระราชดำริก่อสร้างอ่างเก็บน้ำแห่งที่ 6 ในพื้นที่ ต.ยางหักที่บ้านโปร่งพรหม เป็นอ่างขนาดความจุ 1,064,000 ลบ.ม. สนับสนุนพื้นที่เพาะปลูกประมาณ 1,700 ไร่ และสนับสนุนน้ำอุปโภคบริโภค 200 ครัวเรือน ซึ่งเมื่อแล้วเสร็จจะเป็นการสนองพระราชดำริ ที่ทรงให้ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำครบทั้ง 6 แห่ง นับแต่ริเริ่มโครงการเมื่อ 30 ปีที่แล้ว

ปัจจุบันอ่างเก็บน้ำที่ก่อสร้างเสร็จทั้ง 5 แห่ง ได้พลิกผืนดินของ ต.ยางหัก จากพื้นที่แห้งแล้งในฤดูแล้ง กลายเป็นพื้นที่ที่สามารถปลูกพืชผัก ผลไม้ ได้ตลอดทั้งปี สร้างงานสร้างอาชีพ ดึงผู้คนที่เคยอพยพออกไปหางานทำในเมืองใหญ่ กลับมาทำไร่ทำสวนในบ้านเกิด โดยแต่ละอ่างมีกลุ่มผู้ใช้น้ำร่วมกับโครงการชลประทานราชบุรี ดูแลรักษาพื้นที่อ่างเก็บน้ำและระบบส่งน้ำ พร้อมประชุมวางแผนบริหารจัดการน้ำก่อนและหลังฤดูกาลเพาะปลูก

ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในการพระราชทานพระราชดำริสร้างอ่างเก็บน้ำเหล่านี้ ช่วยแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคและเกษตรกรรม ทำให้ราษฎรในตำบลยางหักและชาวกะเหรี่ยงตามลำน้ำประจันมีคุณภาพชีวิตดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด และเป็นการสืบสาน รักษา และต่อยอดโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ รวมถึงแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เพื่อบำบัดทุกข์บำรุงสุขแก่ราษฎรสืบไป