“จักรยานไฟฟ้า” Gadget เพื่อความสบาย หรืออันตรายใกล้ตัว?
Gadget หรืออุปกรณ์หรือสิ่งประดิษฐ์อิเล็กโทรนิคล้ำสมัยที่พัฒนาขึ้นเพื่อตอบสนองการใช้ชีวิตให้ดีขึ้นในหลายความหมาย เช่น เพิ่มความสะดวกสบายในชีวิตประจำวัน ช่วยทำงานต่างๆได้รวดเร็วขึ้น แม่นยำมากขึ้น หรือแม้กระทั่งตอบสนองความบันเทิงของเจ้าของได้ เป็นต้น
แน่นอนว่าทุกเหรียญมีสองด้าน ด้านที่ดีทุกคนรู้อยู่แล้วจากข้อมูลสินค้าที่เราหาอ่าน หาดูก่อนตัดสินใจซื้อ แต่ด้านที่ไม่ดีคือด้านที่ถูกมองข้ามมากที่สุด Gadget ก็ไม่ต่างกัน แม้ Gadget จะถูกพัฒนาขึ้นมาเพื่อสร้างอรรถประโยชน์ แต่หากไม่ระมัดระวังก็อาจก่อให้เกิดความเสียหายได้เช่นกัน ข่าวการสูญเสียทรัพย์สินหรือแม้กระทั่งชีวิตที่ไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้น บางครั้ง Gadget ก็มีส่วนเกี่ยวข้องโดยตรง
จากกรณีที่เกิดการระเบิดจากแบตเตอรี่ของจักรยานไฟฟ้า จนเกิดไฟลุกไหม้ที่พักอาศัยและมีผู้เสียชีวิตที่ผ่านมา ก่อให้เกิดประเด็นถกเถียงและเกิดความกังวลในสังคมเรื่องความปลอดภัยและวิธีการป้องกันและวิธีรับมืออย่างเหมาะสมไม่ให้เกิดโศกนาฏกรรมเช่นนี้อีก
อ.ดร.อัศวิน สาลี ภาควิชาวิศวกรรมเครื่องกล คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับกรณีดังกล่าวไว้อย่างน่าสนใจ “อุปกรณ์อิเล็กโทรนิคอย่าง Gadget นี้ส่วนใหญ่จะเกิดปัญหาขึ้นกับส่วนของแบตเตอรี่ ที่เป็นแหล่งพลังงานหลักของอุปกรณ์ ซึ่งสามารถก่อให้เกิดพลังงานความร้อนสูงจนลุกไหม้เป็นเปลวไฟได้หากใช้งานและดูแลรักษาได้ไม่ถูกต้อง”
สิ่งที่เราต้องคำนึงในเรื่องความปลอดภัย สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ช่วงหลักๆ ดังนี้ “ก่อน”หมายความถึง ก่อนการซื้อ เราต้องเริ่มพิจารณาเรื่องความปลอดภัยตั้งแต่ขั้นตอนนี้เลย นอกจากข้อมูลของสินค้าแล้วเรายังต้องคำนึงถึง “คุณภาพ” ที่ได้มาตรฐาน ของประเทศเราเองมี “มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม” หรือที่คุ้นหูกันคือ “มอก.” ที่ออกโดยสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) เป็นมาตรฐานขั้นพื้นอย่างง่ายที่ช่วยบ่งชี้ให้เราสามารถไว้วางใจอุปกรณ์ที่ขายในประเทศไทย อีกทั้งยังควรตรวจสอบเพิ่มเติมว่าหมายเลขทะเบียนมอก.ตรงกับสินค้าหรือไม่เพื่อป้องกันการลักลอบใช้ตรามอก.ปลอม โดยสามารถตรวจสอบได้ผ่านเว็บไซต์ของ สมอ.โดยตรง
อีกอย่างที่ทำได้ในช่วง “ก่อน” คือการซื้อสินค้าจากผู้ผลิตและแหล่งซื้อขายที่เชื่อถือได้เท่านั้น ปัจจัยนี้สามารถทำให้เราได้สินค้าที่ปลอดภัย ได้ของแท้ และมีความรับผิดชอบต่อสินค้าในระดับที่ไว้วางใจได้ ไม่ถูกหลอกลวงจากสินค้าเลียนแบบที่ไม่ปลอดภัย หรือได้รับสินค้าที่ไม่ได้มาตรฐานและเป็นอันตรายต่อผู้ใช้งาน ถ้าจะยกตัวอย่างให้ชัดเจนก็คงจะเหมือน แบตเตอรี่สำรองที่เราซื้อจากร้านค้าตัวแทนจำหน่ายที่ถูกต้อง เทียบกับการซื้อในตลาด แม้ราคาที่ซื้อจากตลาดจะถูกกว่า แต่ความน่าเชื่อถือในเรื่องความปลอดภัยต่างกันแน่นอน
“หลัง” หมายถึง ช่วงหลังจากการซื้อ เมื่อเราตัดสินใจซื้ออุปกรณ์ที่มีมาตรฐานความปลอดภัย และเป็นของแท้จากแหล่งซื้อขายที่เชื่อถือได้แล้ว ก็จะเป็นขั้นตอนของการใช้งานและการดูแลเก็บรักษาอย่างถูกต้อง
Gadget ทุกชิ้นถูกพัฒนามาเพื่อรองรับการใช้งานบางสิ่งบางอย่าง การใช้งานที่ไม่ถูกกับงานหรือการใช้งานผิดวิธีนอกจากจะไม่ก่อให้เกิดประโยชน์อย่างที่ควรจะเป็นแล้วยังอาจก่อให้เกิดความเสียหายต่ออุปกรณ์ และอาจส่งผลถึงความปลอดภัยของการใช้งานอุปกรณ์ด้วย ดังนั้นการศึกษาวิธีการใช้งานที่ถูกต้องอย่างเคร่งครัดก็เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อความปลอดภัยของอุปกรณ์และผู้ใช้งานเอง
ในเรื่องการดูแล บำรุงรักษา ควรหมั่นตรวจสภาพความพร้อมของอุปกรณ์อย่างสม่ำเสมอ สามารถทำได้ทั้งการสังเกตจากภายนอก เช่นอุปกรณ์มีรอยขีดข่วน มีรอยการกระแทก การบิดงอเสียรูปทรง แบตเตอรี่บวม บุบ มีของเหลวรั่วไหลออกจากอุปกรณ์หรือแบตเตอรี่ หรือสังเกตจากความผิดปกติในการใช้งาน เช่น อุปกรณ์ทำงานไม่ปกติ การชาร์จไฟนานผิดปกติ แบตเตอรี่ร้อนจัด เหล่านี้คือข้อสังเกตที่ทำให้เราสามารถตรวจสอบความผิดปกติของอุปกรณ์ได้ในเบื้องต้น เพื่อลดอุบัติเหตุระหว่างการใช้งาน และลดความเสี่ยงที่อุปกรณ์จะก่อให้เกิดอันตรายเป็นวงกว้างต่อไป
นอกจากนี้การเก็บอุปกรณ์ การบำรุงรักษาอย่างถูกต้องก็เป็นสิ่งจำเป็น ปัจจัยที่ควรคำนึงเป็นอันดับต้นๆ คือ พื้นที่ในการเก็บอุปกรณ์ Gadget ที่มีแหล่งพลังงานคือแบตเตอรี่ มีความเสี่ยงเรื่องปัญหาความร้อนจากการใช้งาน การชาร์จพลังงานไฟฟ้า และความเสื่อมของแบตเตอรี่อยู่แล้ว ดังนั้น ผู้ใช้ควรหลีกเลี่ยงการชาร์จพลังงานเมื่อแบตเตอรี่ยังมีความร้อนจากการใช้งานอยู่ และควรเก็บอุปกรณ์ควรอยู่นอกตัวอาคารในพื้นที่ที่มีอากาศถ่ายเทสะดวก ไม่กักเก็บความร้อนจนอาจส่งผลกระทบต่อแบตเตอรี่ ควรจัดเก็บให้ห่างไกลจากวัตถุไวไฟ เมื่อเกิดเหตุไม่คาดคิดเช่น แบตเตอรี่ระเบิด ก็จะไม่สามารถลุกลามจนเกิดเป็นเพลิงไหม้อาคารบ้านเรือนเสียหายเป็นวงกว้างได้ นอกจากนี้ พื้นที่จัดเก็บหรือชาร์จพลังงานแก่อุปกรณ์ Gadget ควรอยู่ภายนอกตัวอาคารที่แยกส่วนเฉพาะสำหรับอุปกรณ์นี้เท่านั้น และพื้นที่ดังกล่าวไม่ควรกีดขวางเส้นทางในการอพยพในกรณีเกิดเหตุไม่คาดคิดเกิดขึ้น
อุปกรณ์สมัยใหม่หลายชนิดคำนึงถึงความปลอดภัยเรื่องความร้อนของแบตเตอรี่ด้วย จะเห็นได้จากการเสริมระบบการระบายความร้อนของอุปกรณ์และแบตเตอรี่ระหว่างใช้งานอยู่แล้ว ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงได้ แต่อย่างไรผู้ใช้เองก็ยังคงต้องหมั่นตรวจสอบและบำรุงรักษาอุปกรณ์อย่างสม่ำเสมอ
ข้อควรปฏิบัติเมื่อเกิดเหตุผิดปกติ หรือพบเจอสัญญาณที่บ่งชี้ว่าเกิดปัญหา อย่างแรกที่ต้องทำคือ หยุดใช้งานในทันที ถ้าเป็นไปได้ควรถอดปลั๊กออก หรือถอดแหล่งพลังงานของอุปกรณ์ออก (Isolate) ในบางครั้งหากปัญหาเกิดจากแบตเตอรี่ จะพบว่าแบตเตอรี่จะมีความร้อนสูงผิดปกติ การตรวจสอบเบื้องต้น อาจใช้อุปกรณ์วัดอุณหภูมิอย่างปืนอินฟาเรด หรือการใช้มือวัดโดยไม่สัมผัสโดยตรง อาจสวมถุงมือป้องกันไฟรั่วร่วมด้วย นอกจากนี้ยังควรติดต่อปรึกษากับเจ้าหน้าที่ผู้เชี่ยวชาญเพื่อขอรับคำแนะนำในการรับมือสถานการณ์ที่เกิดขึ้นทันที
การรับมือกับเหตุการณ์ที่ไม่คาดฝัน หากเหตุเกิดขึ้นแล้วการควบคุมสถานการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างทันท่วงทีและถูกวิธีจะสามารถลดความเสียหายได้ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่แล้วจะมาจากปัญหาของแบตเตอรี่ที่เกิดความร้อนจนเกิดระเบิดหรือเปลวไฟขึ้น สิ่งที่สามารถเตรียมพร้อมไว้คือการเตรียมแหล่งน้ำไว้ เพราะเปลวไฟที่เกิดจากแบตเตอรี่จะไม่ดับจนกว่าเชื้อเพลิงจะถูกไหม้จนหมด และไม่สามารถดับได้ด้วยถังดับเพลิง ดังนั้นการเตรียมแหล่งน้ำเอาไว้ใช้เพื่อลดความรุนแรงและพื้นที่ของเปลวไฟไม่ให้ลุกลามเป็นวงกว้างจนกว่าเชื้อเพลิงจะหมด
สรุปคือ Gadget ไม่ว่าจะเป็นสินค้าแบบใดควรพิจารณาและเลือกให้ดีก่อนซื้อ เมื่อซื้อมาแล้วใช้ให้ดี ใช้ให้ถูก หมั่นตรวจสอบดูแลและบำรุงรักษาอุปกรณ์อย่างสม่ำเสมอ ทั้งหมดนี้เพื่อความปลอดภัยในการใช้งานอุปกรณ์ให้เกิดประโยชน์ อย่าให้อุปกรณ์กลับมาทำร้ายคุณเสียเองครับ
About Author
