เปิดใจ ภรรยาเหยื่อสิงโตขย้ำกลางกรุง สุดเศร้า–ผู้เชี่ยวชาญถกปมเหตุ

เปิดใจ “น้อย” ภรรยาเจ้าหน้าที่ถูกสิงโตขย้ำดับ สยองกลางกรุง ร่ำไห้สุดเศร้า ผู้เชี่ยวชาญถกสาเหตุ ทำไมลงจากรถ?

กรณีเหตุสะเทือนขวัญกลางกรุง สิงโต 5 ตัวรุมทำร้ายเจ้าหน้าที่ภายในสวนสัตว์ชื่อดัง ทำให้ “เจียน รังครัสมี” วัย 58 ปี เจ้าหน้าที่ดูแลสัตว์เกือบ 30 ปีเสียชีวิต งานนี้หลายฝ่ายข้องใจ ทำไมเจียนต้องลงจากรถ แล้วยืนหันหลังให้สิงโต จนเกิดเหตุการณ์สลดแบบนั้น

รายการ โหนกระแส วันที่ 11 ก.ย.ดำเนินรายการโดย “หนุ่ม กรรชัย กำเนิดพลอย” ผลิตในนามบริษัท ดีคืนดีวัน จำกัด ออกอากาศทุกวันจันทร์-ศุกร์ เวลา 12.35 น. ทางช่อง 3 กดหมายเลข 33 สัมภาษณ์ น้อย ภรรยาผู้ตาย , หมอก ญาติผู้ตาย , เต้ย อุปนายกสมาคมผู้นิยมสัตว์เลี้ยงชนิดพิเศษ , เฉลิม พุ่มไม้ ผอ.สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า, รศ .น.สพ. ปานเทพ รัตนากร อุปนายกสมาคมป้องกันการทารุณสัตว์แห่งประเทศไทย

ร่างพี่เจียนตอนนี้อยู่ที่ไหน?

น้อย : อยู่โรงพยาบาลตำรวจ มีคนไปรับประมาณบ่ายโมงครึ่งค่ะ แล้วก็บรรจุร่าง

หมอก : บรรจุแบบพุทธ ใส่โลง เก็บศพ 3 ปีครับ เป็นประเพณีรามัญ เก็บไว้ครบ 3 ปี แล้วเอาศพมาทำ สวด ฌาปนกิจศพ เพราะเขาถือว่าตายผิดธรรมชาติ

อยู่กับพี่เขียนมากี่ปี?

น้อย : 10 กว่าปีค่ะ พี่เจียนปกติแกเป็นคนไม่ค่อยพูด หมาแมวก็ชอบเลี้ยง

มาอยู่ซาฟารีเวิลด์นานหรือยัง?

น้อย : นานแล้วค่ะ ประมาณ 26 ปี

ตอนแรกมาทำหน้าที่อะไร?

น้อย : เลี้ยงเสือเลยมั้ง อยู่เป็นฝ่ายค่ะ

หมอก : อยู่ซาฟารีพาร์ค ส่วนนั้นไม่รู้เขาให้ไปทำอะไรในตอนแรก

รู้มั้ยเขาให้แกไปดูแลสิงโตกับเสือ?

น้อย : รู้ตอนหลังค่ะ แกบอกว่าอยากดูแล

แกอยากไปอยู่เองมั้ย?

น้อย : ไม่รู้เหมือนกันค่ะ ไม่ได้ถามแกว่าเป็นยังไง แต่แกบอกว่าอยู่ส่วนนี้

แกลงไปเล่นกับสัตว์มั้ย?

น้อย : ไม่มีค่ะ ไม่เคยลงค่ะ แกอยู่ในรถตลอด

เหตุวันนั้นพี่ทราบมั้ยว่าพี่เจียนลงมาข้างล่าง?

น้อย : ไม่รู้เหมือนกัน เพราะขายของอยู่ บ่ายโมงถึงรู้ว่าแกเสีย เพราะทางสวนโทรมาบอกว่าให้ไปรพ.เลย

มีคนมาบอกพี่หมอกว่าแกลงจากรถ?

หมอก : ไม่มีคนบอกครับ มีแต่โทรมาบอกว่าแกเสียชีวิตเพราะโดนสิงโต มารู้จากโซเชียลที่เปิดดูกัน

ไม่มีใครบอกว่าเกิดอะไรขึ้น?

หมอก : คุยกับซาฟารีฯ เขาก็ให้คำตอบไม่ได้ คนของเราก็ให้คำตอบไม่ได้ว่าเขาลงไปทำไม เพราะเราไม่ได้อยู่ในเหตุการณ์ ซาฟารีเขาก็ไม่รู้เหมือนกัน

ไม่ได้มีเพื่อนร่วมงานอยู่ด้วย ตัวแกเองออกทำงาน 2 คน แต่อีกคนไปจุดนึง มีนักท่องเที่ยวที่เขาเห็น อย่างอ.ธวัชชัย ได้ฟังแกพูดแล้วใช่มั้ย?

หมอก : ได้ฟังแล้วครับ

ยังติดใจอยู่ว่าเกิดอะไรขึ้น?

น้อย : ค่ะ คนมาถามว่าเขาลงไปทำไม เราก็ไม่รู้ เราไม่ได้อยู่ในเหตุการณ์

ถามท่านผอ. ปัจจุบันมีคนเลี้ยงสิงโตในประเทศไทยค่อนข้างสมควร ที่ขึ้นกับทางอุทยาน ทั้งหมดเบ็ดเสร็จกี่ตัว?

เฉลิม: ที่ได้รับการแจ้งการครอบครอง ตอนนี้มีอยู่ประมาณ 620 ตัว ต้องเรียนว่าสิงโตเป็นสัตว์ป่าควบคุมชนิดที่ต้องแจ้งการครอบครอง ต้องอยู่ภายใต้การควบคุม ในตัวสัตว์ป่าควบคุม ก็แยกเป็นสัตว์ป่าควบคุมชนิดที่ต้องมีการควบคุมดูแลเข้มงวดเป็นพิเศษ 10 ชนิด ซึ่งสิงโตอยู่ในชนิดนั้นครับ

เคยมีเหตุที่สิงโตในเมืองไทยขย้ำหรือกัดเหยื่อจนเสียชีวิตมั้ย?

เฉลิม : ไม่เคยได้รับรายงานในประเทศไทย แต่เคยได้รับรายงานว่าผู้ครอบครองเอง นำสิงโตออกนอกสถานที่โดยไม่ได้รับอนุญาต ทำให้เกิดการวิตกกังวลต่อผู้พบเห็น หลังจากนั้นปีที่ผ่านมา ท่านอธิบดีเลยมีประกาศห้ามการนำเข้าสิงโตที่ต้องแจ้งการครอบครอง ประกาศไปเมื่อ 14 มี.ค.ปีที่แล้ว

สิงโตเป็นสัตว์อยู่ในจำพวกเสือหรือแมว พฤติกรรมเขาเป็นยังไง?

ปานเทพ : เป็นผู้ล่า ล่าทุก ๆ ชนิดเพื่อกินเนื้อเป็นอาหาร สิงโตอยู่เป็นฮาเร็ม ตัวผู้ตัวนึง มีตัวเมียรายล้อม ผู้ที่หาอาหารให้ตัวผู้คือตัวเมีย ตัวผู้ขยายพันธุ์อย่างเดียว ถ้าดูจากขนาดทรงในคลิป น่าจะกลุ่มตัวเมียเล่นก่อน การโจมตีของเขาเหมือนแมวล่าเหยื่อ ต้องค่อย ๆ ย่องเข้าไปเงียบ ๆ ในภาพจะเห็นว่าคนหันหลังให้ คนไม่มีตาหลัง ไม่สามารถรู้ สัตว์เองก็เรียนรู้ เพราะอยู่กันทุกวัน จุดอ่อนคืออะไร อันแรกอาจมาจากการใช้สัญชาตญาณในการลองล่า หาจังหวะอยู่นานแล้วล่ะ ทุกวันพยายามคิดอยู่เสมอ สัตว์เป็นผู้ล่าสัญชาตญาณไม่ได้หายไปไหนนะ มีโอกาสเมื่อไหร่ สิ่งที่กระตุ้นเขาขึ้นมาให้เกิดพฤติกรรมดั้งเดิมให้แสดงออก เช่นการล่า ประเมินแล้ว ไอ้นี่อ่อนแอ อยู่ในตำแหน่งที่ไม่สามารถป้องกันตัวได้ อยู่ในมุมอับ ไม่สามารถเห็นเรา เข้าสู่กระบวนการจับเหยื่อ ซึ่งเห็นชัดเลย คือการใช้ตีนคู่หน้าจับกด และน่าจะใช้การกัดด้วยซ้ำไป หรือแค่ตบก็ทำให้กระดูกคอเคลื่อนหรือหักได้ ก็ต้องไปดูว่าเสือเหล่านี้ตั้งแต่การเกิดมา ถูกถอดเล็บหรือเปล่า เพราะส่วนนึงจะถูกถอดเล็บออกไปเพื่อเอาไปใช้การแสดงทั้งหลาย ก็เป็นสิ่งหนึ่งที่บอกได้ว่าเราไม่สนับสนุนให้ทำ เพราะทำให้เกิดความรุนแรงของการใช้กรงเล็บนั้นตามปกติที่ควรมี

พี่น้อย พี่หมอก เคยเห็นพี่เจียนถ่ายคลิปวิดีโอ เวลาถ่ายเขาถ่ายจากไหน?

น้อย : ในรถค่ะ

ตัวแกเองมักถ่ายภาพสิงโต เสือ มาลงเฟซบุ๊ก ลักษณะแบบนี้ลงจากรถมั้ย?

เฉลิม : ลักษณะเป็นการถ่ายภาพจากในรถครับ

แสดงว่าแกก็ต้องรู้ว่าแกลงไปไม่ได้?

เฉลิม : ครับ โดยมาตรฐานการดูแลจัดการสวนสัตว์ ก็มีมาตรการป้องกัน ทั้งตัวเจ้าหน้าที่และนักท่องเที่ยว ยิ่งเป็นสวนสัตว์เปิด ห้ามลงจากรถโดยเด็ดขาดครับ

อยู่ในสายกับ พ.อ.นพ.ธวัชชัย กาญจนรินทร์ อดีตศัลยแพทย์ รพ.พระมงกุฎเกล้า เมื่อวานอาจารย์อยู่ในเหตุการณ์พอดี?

ธวัชชัย : ใช่ครับ ผมพาเด็กกำพร้าไปดูสวนสัตว์ พาไปหาฝ่ายประชาสัมพันธ์ พาเด็กไปเป็นกรุ๊ป แล้วพาเด็กไปเซอร์เวย์ เจอจังหวะพอดี

ตอนนั้นอยู่ใกล้แค่ไหน?

ธวัชชัย : 30 เมตรครับ

ใกล้มากนะ แสดงว่าอาจารย์อยู่ในรถ?

ธวัชชัย : ใช่ครับ เป็นรถผมเองเป็นรถส่วนตัว ตอนแรกผมไม่ได้ตั้งใจจะดูนะ ผมขับผ่านเร็วมาก ผมเห็นสิงโตอยู่ตัวนึงอยู่ริมถนน ก็ยังชี้ให้พยาบาลข้าง ๆ ดูว่าตามันบอดหรือเปล่า ทำไมยืนแล้วจ้องไม่ขยับ เหมือนเราอยู่กันเป็นมุมสามเหลี่ยม ตอนแรกเป็นลักษณะ สามเหลี่ยม 30×30 เมตร มันก็ยืนมอง ตอนแรกเอ๊ะตามันบอดหรือเปล่า แต่ไม่ใช่ มันค่อย ๆ เดินช้า ๆ ทีนี้น้องที่เขาไปด้วย เขาเห็นว่ามันกำลังเดินไปหาคุณลุงเจ้าหน้าที่ เขากำลังยืนหันหลัง น้องเขาพูดในรถว่าสิงโตมา ๆ ทีนี้เราเปิดกระจกตะโกนอย่างเดียว มันคุ้นเคยนะ แต่พอเข้าไปมันตะปบที่ต้นคอด้านหลัง แล้วลงกับพื้น ลักษณะไม่เหมือนกับจะอะไรนะ แต่ตอนหลังมันชักไม่ปล่อย และมีตัวอื่นเข้ามา ก็คิดว่าไม่ใช่หยอกล้อแล้ว ตอนผมเห็นมันยังไม่ขย้ำ มันแค่เดิน เดินช้า ๆ เลย ไม่ได้พุ่งตะปบเร็วอะไรเลย เดินธรรมดา ผมก็อ้าว มันตาไม่บอดนี่หน่า น้องคนที่ไปด้วยจะให้ไปเตือนลุง เราก็ไม่รู้จะเตือนยังไง ก็ได้แค่บีบแตร ผมถอยหลังไปบีบแตร แต่ตรงนั้นลงไปไม่ได้ มีรถตู้ประมาณ 6-7 คัน ซึ่งตำแหน่งที่ลงต้องเป็นรถตู้ แต่ไม่แน่ใจว่าลงแล้วจะติดหลุมหรือเปล่าเพราะมันสูง ลักษณะภูมิประเทศไม่น่าลงได้ ต้องเป็นรถสวนสัตว์อย่างเดียวเลยถ้าจะช่วยนะ ถ้ามีรถอีกคันก็เอาคันนั้นคร่อม เพราะมันมากัน 6-7 ตัว

หลังจากตัวแรกเข้าไปตะปบด้านหลังพี่เจียน ตัวอื่นกรูมาเลยเหรอ?

ธวัชชัย : มันค่อย ๆ เดินมา ไม่เหมือนพุ่งใส่เหมือนแอฟริกาที่เราเห็น ตัวอื่นค่อย ๆ เดินตามมาทีละตัว เหมือนอยากรู้อยากเห็น อารมณ์ไม่เหมือนสัตว์ที่ดุร้าย

ถ้ามองว่าเขามาเล่นได้มั้ย?

ธวัชชัย : อาจจะแรงเขาเยอะเหรอครับ

ไม่ได้ตั้งใจมาล่าเหยื่อ?

ธวัชชัย : ถ้าอย่างนั้นเลือดน่าจะสาด น่าจะกัดแขนกัดขาลุ่ย กระชาก รุมทึ้ง ถ้าดูในคลิปแอฟริกา มันไม่ใช่แบบนั้น แต่มันก็ตัวใหญ่ ผมมองว่าเหตุการณ์เกิดขึ้นแล้ว สิ่งที่สำคัญคือการถอดบทเรียน เราจะถอดบทเรียนยังไง สวนสัตว์มีความจำเป็นมากเลยต่อการศึกษาของเด็ก ต่อการศึกษาของชาติ มันเป็นสิ่งที่จำเป็น การกู้ชีพก็เป็นสิ่งที่จำเป็น เด็กไทยเราไม่รู้มีหลักสูตรการกู้ชีพมั้ย คนอยู่กับสัตว์มา 20-30 ปี ต้องมีความรู้อย่างจริงจังนะ แล้วควรมีอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล อีกอันคือต้องมีระบบเฝ้าติดตามแบบเรียลไทม์ เช่น อยู่ในรถ ลงไปศูนย์ควบคุมก็จะรู้หมด ผมว่าตรงนี้เป็นสิ่งจำเป็น น่าต้องมีระบบเฝ้าติดตาม สองเรื่องการช่วยชีวิต ในนี้ไม่ใช่การช่วยชีวิตธรรมดา ต้องเป็นการช่วยชีวิตเชิงยุทธวิธี เพราะมันเป็นสัตว์ดุร้าย ซาฟารีเวิลด์มันกว้างขวางมาก ต้องเอามาจุดไหนก่อนแล้วกู้ชีพ ทราบว่าถึงรพ.ตอนเวลาเที่ยง 10 นาที โดยไม่มีการซีพีอาร์ กู้ชีพอะไร ผมว่าถ้ามีลักษณะบาดเจ็บของหลอดลม กระดูกสันหลังที่ทำให้เป็นอัมพาต ก็ต้องมีทีมช่วยเหลือเบื้องต้น เจ้าหน้าที่รู้เรื่องซีพีอาร์กี่คน มีเครื่องกระตุกหัวใจไฟฟ้าอยู่บริเวณนั้นมั้ย เวลาเกิดเหตุขึ้นมาควรแจ้งยังไง สามน่าจะมีสถานการณ์จำลอง ฝึกซ้อมประจำปี มีการกำหนดเป็นแผนมา เช่น เราอยู่ในรถ คนขับรถทัวร์เป็นโรคหัวใจหมดสติ คนอื่นขับรถไม่เป็น แล้วเจ้าหน้าที่จะช่วยยังไง หรือมีนักท่องเที่ยวเด็กไม่รู้เรื่อง เปิดประตูหล่นมากับพื้น แบบนี้จะทำยังไง ควรมีการกำหนดแผน ซักซ้อมทำความเข้าใจให้แก่เจ้าหน้าที่

จะเชิญพี่น้อยกับพี่หมอกกลับบ้านก่อน เพราะจะมีการบรรจุร่างพี่เจียน พอเราดำเนินรายการไป จะกระทบกระเทือนความรู้สึก เรื่องที่เป็นแผลในใจ ตอนนี้พี่น้อยกับพี่หมอกต้องการอะไร?

หมอก : บริษัทติดต่อมาทางน้อยชายว่าจะดูแลค่าใช้จ่าย ดูแลครอบครัวให้ดีที่สุด เบื้องต้นเขาให้หัวหน้าฝ่ายบุคคลไปหาเราที่รพ. และพูดคุยกัน ตอนนี้กำลังขอเอกสารอยู่ ถ้าเอกสารเสร็จ เขาจะช่วยเหลือ ทำเรื่องให้ครับ

สองคนอยากให้เยียวยา เพราะตอนนี้ขาดเสาหลัก พี่ไม่มีเงินกันเลย?

น้อย : ไม่มีเลยค่ะ

ไม่มีแม้เงินจัดงาน ต้องให้น้องสาวพี่เจียนไปกู้หนี้มาจัดงานศพให้?

น้อย : ค่ะ

อยากเรียกร้องตรงจุดนี้ให้มีความเป็นธรรมกับตัวพี่?

หมอก : ช่วงแรกแกบอกว่ามีเงินติดตัวอยู่ 6 พัน วันนี้ก็ให้เงินไปซื้อกับข้าวมาทำเลี้ยงอยู่

น้อย : พี่ขายของได้เมื่อวานพันกว่าบาท ก็ให้เขาไปหมดเลย

พี่มีลูกด้วยกันมั้ย?

น้อย : มีแต่ลูกติด แต่เขาโตหมดแล้ว ตอนนี้อยู่กันสองตายาย แกเป็นเสาหลักขาดแกคนนึงก็ไม่รู้จะเดินยังไง

เมื่อวานพี่ไม่อยากเข้าไปดูร่างเลย?

น้อย : ดูไม่ได้ รับไม่ได้จริง ๆ (ร้องไห้) มันกะทันหันเกิน

ตัวพี่เจียนเคยเล่ามั้ยเขาอยากลาออกจากงานไปมีชีวิตที่อื่น?

น้อย : พูดค่ะ เขาบอกว่าเขาเหนื่อย แต่ขอสู้อีก 2 ปี รอเกษียณ เขาบอกเขาเหนื่อย เขาอยากพักผ่อน

เจอพี่เจียนครั้งสุดท้ายเมื่อไหร่?

น้อย : วันที่เสียเลยค่ะ

ก่อนออกไปเขาพูดอะไรมั้ย?

น้อย : ก็ปกติ ไปจ่ายตลาดซื้อกับข้าวมาทำขาย เขาช่วยปกติ พอเสร็จก็ห่อข้าวให้ เขาก็บอกว่าไปทำงานแล้วนะ

ห่อข้าวให้กินทุกวันเพราะประหยัด?

น้อย : ค่ะ ต้องห่อให้ทุกวัน

เห็นบอกจะไปทำนาด้วยกันเหรอ?

น้อย : ค่ะ คิดไว้อย่างนั้น เพราะชอบปลูกผัก ปลูกอะไรแบบนี้

เมื่อวานนั่งอยู่ข้างหน้ารพ. ไม่ยอมเข้าไป?

น้อย : ไม่ไหว

จนกลางคืนเขาให้เข้าไปลาครั้งสุดท้ายก็ไม่เข้า?

น้อย : ไม่เข้า เข้าไม่ได้ รับไม่ได้ ก็ลาตอนมาถึงสน. ศพมาก็ไปลาที่รถ

พี่อยากให้บริษัทช่วยเยียวยา ดูแลเรื่องงานศพ เรื่องไปกู้หนี้ยืมสินทำศพ เพราะศพต้องอยู่อีก 3 ปีตามประเพณี ถึงเอาออกมาเปลี่ยนเสื้อผ้า?

หมอก : ครับ แล้วก็จัดงานสวดอภิธรรม ฌาปนกิจศพครับ

คุณเต้ย เป็นอุปนายกสมาคมผู้นิยมสัตว์เลี้ยงชนิดพิเศษ คำว่าสัตว์เลี้ยงชนิดพิเศษคือ?

เต้ย : สัตว์ทุกชนิดที่ไม่ใช่สุนัข และแมว

ในประเทศไทยคนเลี้ยงสิงโตกับเสือเยอะมั้ย?

เต้ย : เยอะครับ ส่วนใหญ่ต้องทำตามกฎหมายทุกอย่าง ต้องขึ้นทะเบียน ทางอุทยานบังคับไว้เลยว่าต้องทำกรงเลี้ยงให้ได้มาตรฐานสวนสัตว์ ต้องห้ามเอาออกนอกพื้นที่เคหะที่อยู่ของเขา

สิงโตอันตรายมหาศาลมั้ย?

เต้ย : มากครับ หนึ่งแรงเขาเยอะ เขามีน้ำหนักตัวประมาณ 100-200 โล เขากระโจนใส่เราทีเดียวเหมือนรถชนครับ ขนาดเขากระโจนเล่น เพราะเขาติดชินตั้งแต่เด็ก เขากระโจนเล่นใส่เราได้ แต่เขาไม่รู้แรงตัวเอง เขากระโจนใส่ทีเดียว พิการก็มีครับ

เชื่องมั้ย?

เต้ย : เชื่อง ถ้าฝึกเป็น ถ้าฝึกจนเชื่องเราก็ไว้ใจมันได้

หมาเชื่องยังกัดเราเลยนะ?

เต้ย : มันอยู่ที่คนดูแลและคนฝึกด้วย เขาจะรู้ว่านิสัยแต่ละตัวจะไม่เหมือนกัน

ถ้าเราประเมิน กรณีพี่เจียนที่น่าจะได้เห็นภาพไปแล้ว บางคนบอกว่ามันน่าจะไปเล่น?

เต้ย : ไม่เล่นครับ มันเป็นพฤติกรรมการล่าเหยื่อ สิงโตเขาเป็นสัตว์ที่โจมตีด้านหลังของเหยื่อ ค่อย ๆ ย่องแล้วกระโจนใส่ งับที่ต้นคอก่อน พฤติกรรมทุกตัวเป็นแบบนั้นครับ ไม่ว่าจะตัว 1 เดือน หรือ 2 เดือน เขาจะมีพฤติกรรมแบบนี้อยู่ สำหรับคนเลี้ยงเขาจะรู้ครับ

กรมอุทยาน มีมาตรการอะไรออกมาบ้าง?

เฉลิม : ทันทีที่ได้รับแจ้งเหตุเมื่อวาน อธิบดีกรมอุทยาแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช ก็ได้สั่งการให้เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง ลงพื้นที่โดยทันทีเพื่อตรวจสอบสถานที่เกิดเหตุ ว่าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น เกิดอะไร อย่างไร จากนั้นเมื่อได้วิเคราะห์สถานการณ์แล้ว ก็เห็นควรว่าควรให้ซาฟารีฯ ปิดสถานที่โดยเฉพาะบริเวณโซนแสดงสัตว์อันตราย

ปิดเลยหรือปิดเพื่อปรับปรุง?

เฉลิม : ปิดจนกว่าทางซาฟารีฯ จะแสดงแผนการดำเนินการที่สร้างความมั่นใจและปลอดภัยได้ถึงที่สุดว่าจะไม่เกิดเหตุการณ์เช่นนี้อีก ซึ่งมาตรการต่าง ๆ ต้องส่งมาให้กรมพิจารณาก่อน ก่อนที่จะอนุญาตให้เปิดต่อไปครับ

เขาเคยส่งแผนมาก่อนมั้ย?

เฉลิม : สวนสัตว์ทุกแห่ง ต้องมีแผนดำเนินการ แผนการรักษาความปลอดภัยในบริเวณสวนสัตว์ เพื่อสร้างความปลอดภัยต่อตัวเจ้าหน้าที่ นักท่องเที่ยว และตัวสัตว์เอง ซึ่งทุกแห่งต้องดำเนินการจัดทำแผนและส่งแผนให้กรมพิจารณา กรมก็จะส่งเจ้าหน้าที่ไปตรวจสอบเป็นระยะ ประมาณ 1-3 เดือนครั้ง

หลายคนบอกว่าพี่เจียนลงไปเก็บของ แต่ตร.บอกว่าไม่มีของอยู่ตรงนั้น มีแต่รองเท้าพี่เจียนตกอยู่ ถ้ามีของหล่นอยู่ ก็ต้องเจอ แต่ตร.บอกว่าไม่มี หลายคนสงสัยว่าแกลงไปทำไม อาจารย์มองยังไง?

ปานเทพ : ผมมองไปที่กฎกติกาของการทำงานนี้ หนึ่งห้ามลงจากรถอยู่แล้ว คนรู้มีอยู่คนเดียวคือเจ้าตัวว่าลงไปเพราะอะไร สองกติกาเรื่องต้องใช้บัดดี้ซิทเต็ม ต้องมีคู่หู แต่เขามีคนเดียว เพราะอะไร การมีคู่หูเพื่อใช้ในการช่วยเตือนกันในข้อปฏิบัติ สองเตือนภัย ช่วยระวัง นี่คือสำคัญที่สุด ถ้าดูสองอันนี้ ลงไปก็ต้องตอบให้ได้ว่าเพราะอะไร และทำไมถึงมีแค่คนเดียว อันนี้เป็นสิ่งที่ไม่มีคนรู้ จากรูปการต่อให้ของตกอยู่จริง แต่ถ้าเราไม่มีบัดดี้ เราจะลงไปมั้ย กติกาบอกห้ามออกจากรถ ต่อให้ของหล่นก็ออกไปไม่ได้ ถ้าของหล่นก็รอจนถึงเวลาปิด ต้อนสัตว์เข้าแล้วค่อยกลับมาเก็บของ กติกามี แต่การทำให้เป็นไปตามกติกา เข้มข้นแค่ไหน แล้วถ้าดูจากที่รถ จะเห็นว่ารถปกติต้องมีตะแกรงอีกชั้นนึง นอกกระจก เพื่อป้องกันอุบัติเหตุ ซึ่งอันนี้ผมไม่เห็น

รถที่แกขับเป็นกระจกธรรมดา?

ปานเทพ : ก็เป็นสิ่งที่ช่วยในเวลาเกิดอุบัติเหตุ จริง ๆ มันต้องมี

มันถล่มกระจกเข้าไปได้เหรอสิงโต?

ปานเทพ : ถ้ามันแตก มันไม่มีอะไรกันระหว่างคนกับสัตว์เลยนะ แล้วเขาใช้เวลาอยู่ในรถทั้งวัน รถจอดอยู่ตรงนี้ กระจกอยู่ดี ๆ แตกเองได้นะ ต่อให้ปิด ความร้อนทั้งหลาย แล้วรถไม่ได้สตาร์ทอยู่ทั้งวันแล้วเปิดแอร์ นี่คือสิ่งหนึ่งที่ต้องกลับมาดูว่าเราให้ความสำคัญกับคนแค่ไหน คนทำงาน ความปลอดภัยในการประกอบอาชีพ อาชีพเลี้ยงสัตว์อันตราย ความปลอดภัยอยู่ตรงไหน ความปลอดภัยอยู่ที่เครื่องไม้เครื่องมือ ระเบียบปฏิบัติ อุปกรณ์สำคัญ มีมั้ย ก่อนเข้ารายการได้คุยกับท่านผอ.เรื่องเกณฑ์ในการพิจารณาความปลอดภัยตรงนี้ ผมถามว่าใช้อะไรป้องกันตัวได้บ้าง ถ้าดูตามมาตรฐานทั่วไป การหยุดยั้ง อย่างยิ่งเสือสิงโต ระยะประชั้นชิดมีอันเดียวคืออาวุธที่ทำให้หยุดได้ทันที

ยาสลบ?

ปานเทพ : ไม่ครับ กว่าคุณจะมาพิจารณายาสลบ กว่าจะใส่เข้าไป กว่าจะสลบ มันมีอย่างเดียวคือปืน ซึ่งมันเป็นข้อบัญญัติว่าในการควบคุมป้องกันตนเองมันต้องมีสำหรับสัตว์ที่อันตรายอย่างนั้น เราต้องคิดเอาตัวคนให้เกิดความปลอดภัยก่อน ฉะนั้นทั้งโลกเขาก็ต้องมีตรงนั้น สองถ้าระยะไกลออกไป แทนที่จะเป็นปืนสั้นก็เป็นปืนยาว ซึ่งในทุกแห่งซาฟารีฯ ทั้งหลาย เขาต้องมีสิ่งเหล่านี้ติดไว้เพื่อการช่วยชีวิต หรือกรณีสัตว์ชุลมุน สกรัมกันเอง เข้าไปแต่ไม่ถึงตัว ก็จะใช้เครื่องดับเพลงฉีดควันใส่ มันก็จะแยกกัน ขึ้นอยู่กับดีกรีความรุนแรงตรงนั้น อันนี้พื้นฐานต้องมี แล้วก็กติกาที่บอกไปแล้ว สองวิธีปฏิบัติ เกิดเหตุแบบนี้ต้องทำยังไง มีกติกาแล้วก็ต้องฝึกให้ทุกคนได้รู้ว่าต้องปฏิบัติยังไง ทำหน้าที่อะไรยังไง เช่น การเตรียมความพร้อมโดยการฝึกตรงนี้บ่อยครั้ง มีการทดสอบ ทำอยู่เสมอ เหมือนหนีไฟ ถามว่าอนาคตก็คิดว่าเป็นสิ่งที่เราก็นำมาปรับปรุงเพิ่มเติมได้ เพื่อไม่ให้เกิดสิ่งเหล่านี้อีก

จากผลชันสูตร คอหัก อกซ้ายเปิดเกือบถึงหัวใจ ขาลุ่ยแทบขาด ในเมื่อเขาบอกว่ามันแค่เข้าไปเล่น มันจำเป็นต้องทำขนาดนั้นเลยเหรอ ซี่โครงหักไปถึงหัวใจ มันดูรุนแรงเกินไปหรือเปล่า แกลงไปยืนอยู่ทำไม แกอยู่กับสิงโตมาหลายปี แกต้องรู้ว่าสิงโตที่รวมกลุ่มอยู่ตรงนั้นมันอันตราย การรวมกลุ่มมันมีนัยยะอะไรมั้ย?

เต้ย : ไม่มีครับ รวมตัวเป็นฝูงอยู่แล้ว เขาเป็นสัตว์สังคมครับ

มีก่อนหน้านี้ มีรถเข้าไป แล้วเขาไปข่วนข้างบน?

เฉลิม : เป็นโชว์อย่างนึง โชว์ให้อาหาร

ตัวข้างบนทำอะไร?

เต้ย : เล่นครับ และหาช่องจะเอาอาหารอีกช่องทางนึง อยากจะกินอาหาร ข้างบนตัวเมีย

ตัวขวามือทำอะไร?

ปานเทพ : ผมว่าทุกตัวมารออาหารนี่แหละครับ

ด้วยแรงของมัน ทลายเข้าไปในรถได้มั้ย?

เต้ย : ไม่ได้ครับ

มุมผู้เสียชีวิต กระดูกต้นคอหัก เหมือนเต้ยบอกว่าเวลาพุ่งไปเหมือนรถชน ปะทะแรงขนาดนั้นเลย?

เต้ย : พี่หนุ่มลองคิดสภาพ น้ำหนักตัว 100 โลกระโจนใส่ คนก็หน้าคว่ำแล้ว

สอดคล้องกับที่อ.ธวัชชัยที่เห็นเหตุการณ์ บอกว่าผู้ตายไม่ร้องเลย แกอยู่เฉย ๆ เป็นไปได้มั้ยอาจคอหักตั้งแต่วินาทีนั้นแล้ว?

เต้ย : เป็นไปได้สูงครับ

ปานเทพ : ถ้าดูในคลิปนึง จะเห็นว่าคนถูกลากเข้าไป นั่นมาจากการรุมแล้ว บางตัวทำให้กระดูกขาหักได้ เพราะมีรายงานและบาดแผลตรงต้นขา หรือแม้แต่หน้าอกทั้งหลาย ก็โดนกระแทก และรุมจากหลาย ๆ ตัว ตรงนั้นก็เป็นไปได้

รอยเหวอะที่หน้าอก?

ปานเทพ : เป็นไปได้ทั้งหมด จะกัดจะฉีก เป็นไปได้หมด สัตว์พวกนี้ไม่เคยกินเหยื่อสดแบบนี้ ก็อาจเป็นเพียงการลองก็ได้ การเล่น เพราะเป็นพฤติกรรมตามธรรมชาติของเขา เมื่อตัวนึงหาได้พวกก็มา อาจมีการเลียเลือดไปก็เป็นไปได้ทั้งสิ้น แล้วเขาบอกไม่มีการหายไปของชิ้นเนื้อ ก็ต้องฟังตามรายงานนิติเวช แต่ระยะเวลาบอกว่า 15 นาที

ดูไม่นาน แต่นานนะ เขาหยอกเล่นแรงใช่มั้ย?

เต้ย : แรงครับ

มีคนพูดกันเยอะมากว่าสัญชาตญาณสัตว์ไม่เคยลิ้มลองเหยื่อเป็น ๆ แบบนี้ แล้ววันนึงได้ มันพยายามหาเหมือนเดิมแล้ว แบบนี้กลุ่มนี้จะทำยังไง พอได้ลิ้มลองแล้ว ต่อไปจะทำยังไง?

เต้ย : ต้องแยกสิงโตเลี้ยงกับสิงโตจากป่า มันไม่เหมือนกัน เราไม่รู้ว่าสิงโตในฝูงนี้ มาจากป่ากี่ตัว มาจากการเลี้ยงกี่ตัว ซึ่งการบอกว่าชิ้นเนื้อไม่ได้หายไป อาจเป็นไปได้ว่าเขาพยายามใช้พฤติกรรมในการเล่นล่าเหยื่อของเขา ทุกฝูงมีพฤติกรรมแบบนี้ ถ้าเอาฝูงนี้ออกไป ฝูงหน้าถ้ามีคนลงจากรถอีก ก็จะเป็นอีกฝูงนึงก็ได้ เหมือนกัน มีค่าเท่ากันครับ

ปานเทพ : การเลี้ยงแบบนี้เป็นการเลี้ยงเลียนแบบธรรมชาติ เราต้องการให้สัตว์มีพฤติกรรม ตามธรรมชาติมากที่สุด ในเมื่อการให้อาหารทั้งหลายเหล่านี้เพื่อให้เหยื่อถูกกระตุ้น มันจะได้มีกิจกรรม แอ็กติวิตี้ ฉะนั้นช่วยให้สัตว์อะเลิศ แสดงออกพฤติกรรมปกติ นั่นหมายความว่าสถานที่นี้เลี้ยงดูเพื่อให้เป็นไปตามสวัสดิภาพสัตว์ ต้องการให้สัตว์มีพฤติกรรมตามธรรมชาติ ไม่ใช่การเลี้ยงในบ้านเพื่อให้สิงโตกลายเป็นแมว ถ้าถือว่ายังรักษาพฤติกรรมตามธรรมชาติไว้ได้ แทนที่เราจะทำที่ตัวสิงโต มันต้องทำที่กระบวนการป้องกันคน ว่าให้เป็นไปตามกฎกติกา มีอุปกรณ์พร้อมเพรียงป้องกันผู้ปฏิบัติงานและนักท่องเที่ยว ถ้าถามผม สิงโตพวกนี้ยังเมนเทนพฤติกรรมตามธรรมชาติของเขาอยู่ ไปป้องกันคน เพิ่มความเข้มงวด ก็จะเป็นสิ่งที่เหมาะสมที่สุด

ในนั้นมีตัวผู้มั้ย?

ปานเทพ : น่าจะมีสักตัวนึง

เต้ย : มี แต่ยังไม่โตเต็มวัย ขนคอเขายังไม่ยาว

เต้ยเลี้ยงสิงโตเหมือนกัน?

เต้ย : ผมพัก ไม่ได้เลี้ยง พอกฎหมายใหม่ออก ต้องมีขนาดพื้นที่ ขนาดกรงที่เหมาะสม ซึ่งผมอยู่ในหมู่บ้านเลี้ยงไม่ได้อยู่แล้ว

แต่มีคนที่เขาเลี้ยง เขาเลี้ยงเพื่ออะไร?

เต้ย : ก็เป็นสัตว์เลี้ยง ต้องเล่นในกรงเขานะ ไม่ได้เอามาเล่นนอกบ้านหรือสถานที่สาธารณะนะ แบบนั้นจะผิดกฎหมาย

เรียกเป็นสัตว์เลี้ยงได้เหรอ?

เฉลิม : มันเป็นสัตว์ควบคุมที่อนุญาตให้นำเข้ามาเพื่อเลี้ยงได้ ที่ผ่านมานะครับ แต่การเลี้ยงต้องมีมาตรฐานของคอกและกรงเลี้ยง ให้แข็งแรงปลอดภัยต่อผู้เลี้ยง และต่อคนทั่วไปด้วย ทั้งเสือและสิงโตครับ

เคยมีคนเอาสิงโตไปจูงเล่นข้างนอก?

เฉลิม : ใช่ครับ เลยเป็นที่มาของการยกเลิกการนำเข้าครับ

เต้ย : จริง ๆ เสือจะไม่ได้ครับ เสือจะเป็นสัตว์ที่ติดพรบ.ในไทย แต่สิงโตไม่มีถิ่นกำเนิดในไทย เป็นสัตว์นำเข้า กฎหมายจะต่างกัน

เสือเลี้ยงไม่ได้?

เต้ย : โทษหนักกว่าครับ

ถ้าเลี้ยงต้องขออนุญาตมั้ย?

เฉลิม : การเลี้ยงสัตว์ป่าคุ้มครอง ต้องได้รับอนุญาตเลี้ยงหรืออนุญาตตั้งสวนสัตว์ ถึงเลี้ยงได้

สิงโตกับเสือต่างกันมั้ย?

เต้ย : นิสัยต่างกัน สิงโตออกแนวสุนัขผสมแมว แต่เสือเปอร์เซ็นต์แมวเยอะกว่า สิงโตฉลาดเหมือนสุนัข แต่ขี้เล่นเหมือนแมว แต่ถ้าเป็นตระกูลเสือ จะเจ้าเล่ห์เหมือนแมวเลย หยอกเล่นเหมือนแมว

มันกัดเรามั้ย?

เต้ย : กัดครับ แต่กัดเล่น ๆ มีคลิปนึงที่เอานิ้วให้เขาดูดนิ้วเลย เป็นสิงโต

ผมเคยคิดอยากเลี้ยงเสือ ดูน่ารัก ตอนมีข่าวเสือโคร่งตัวเล็ก ๆ ผมชอบ อยากได้เลย เปิดคลิป เขาเล่นกับเต้ยเหรอ?

เต้ย : ใช่ครับ ผมเดินเข้าไป นี่คือการทักทายของเขา คิดว่าร้อยกว่าโลเขากระโจนมาเต็มแรง คนจะล้มมั้ย

ตัวนี้เลี้ยงมาตั้งแต่เด็กหรือเปล่า?

เต้ย : เลี้ยงมาตั้งแต่อายุเดือนนึง ป้อนนมป้อนอะไร ตอนนี้อยู่สวนสัตว์แล้ว ผมก็ไปเยี่ยม เขาก็ยังจำได้ เรียกสโนว์แมน เขาก็มาหาเลย แต่จริง ๆ ไซส์นี้ไม่แนะนำให้เล่นอย่างนี้

ปานเทพ : การเล่นนำไปสู่การล่า พื้นฐานการเล่นของเสือสัตว์ตระกูลแมวทั้งหลาย เป็นพื้นฐานการล่า วิธีการขึ้นขย่มกด เขาพยายามงับเล่น นี่ฝึกขึ้นมาเรื่อย ๆ

อาจารย์เคยเล่นแบบนี้มั้ย?

ปานเทพ : ไม่เล่นครับ ผมรู้ว่ามันไม่ใช่สิ่งที่ควรเล่น (หัวเราะ)

ไม่กลัวมันกัดแขนเหรอ?

เต้ย : ไม่ครับ เราจะรู้นิสัยแต่ละตัวอยู่แล้วสำหรับคนเลี้ยง ขนาดหมาแนว นิสัยยังไม่เหมือนกันเลยครับ มันก็เหมือนแมวตัวใหญ่ ๆ ครับ

มันมีสติความคิดเหมือนหมามั้ย?

ปานเทพ : มีอยู่แล้วครับ มันพร้อมจับเหยื่อชิดอยู่เสมอ เราถึงไว้ใจพวกนี้ไม่ได้เลยทั้งหมด อย่าบอกว่าสัตว์หน้าขนเลยนะครับ หน้าไม่มีขนก็ไว้ใจไม่ได้ อย่างเต่าก็ยังงับได้ ก็ต้องอยู่บนความไม่ประมาทเสมอกับสัตว์ทุกชนิด

ยืนยันว่าการเล่นของมันจะพัฒนาไปสู่การล่า?

ปานเทพ : ใช่ครับ มันฝึกมาเล่นตั้งแต่เด็ก เป็นธรรมชาติเลย สัตว์เลี้ยงอื่นก็เหมือนกัน ยิ่งสัตว์เป็นผู้ล่าต้องฝึกฝนอยู่เสมอ และโตไปตามวัยความก้าวร้าวรุนแรงจะมากขึ้น พอถึงวัยที่โตเต็มที่ อาวุธมันยังพร้อมอยู่นะ ให้มันไปล่า มันก็จะค่อย ๆ สามารถทำได้เลย

มันงับขาคุณเต้ย?

เต้ย : มันเล่น

ปานเทพ : เล่นเพื่อพัฒนา

เต้ย : เราต้องดุเขา พวกนี้คือเราต้องทำตัวให้เป็นจ่าฝูง อย่าให้เขามาข่มเราได้

ถ้ามันอยู่หลาย ๆ ตัว เต้ยไปแล้ว มันมีโอกาส มันอาจไม่รู้จักว่านี่เล่นหรือเปล่า?

เต้ย : ถ้าสมมติเราเลี้ยงมาด้วยกันทั้งคอก เราก็สามารถเล่นแบบนี้ได้ทั้งคอก ตัวนี้เป็นตัวผู้ ขนคอยังไม่ยาว ยังไม่โตเต็มที่

ตอนนั้นเลี้ยงกี่ตัว?

เต้ย : สองครับ ให้สวนสัตว์หมดแล้ว

เขาไม่คิดถึงเราเหรอ?

เต้ย : เราก็ไปหาเขาได้ เราไปเยี่ยมเขาได้อยู่แล้ว

อีกตัวชื่ออะไร?

เต้ย : ไอวี่ครับ

ตอนนี้คนเลี้ยงกันเยอะ เขาเลี้ยงทำไม?

เฉลิม : มีทั้งผู้ประกอบการสวนสัตว์ และเลี้ยงส่วนตัวอย่างที่คุณเต้ยเลี้ยง ทั้งหมดที่นำเรียน 600 กว่าตัว 85 รายตามใบอนุญาตที่แจ้งเอาไว้ครับ

ถ้าคนเลี้ยงแล้วอยู่ ๆ ไม่อยากเลี้ยง ต้องเอาไปที่ไหน?

เฉลิม : ต้องโอนย้ายให้กับสวนสัตว์หรือหน่วยงานอื่นที่ได้รับใบอนุญาต

เต้ย : ส่วนใหญ่เขาขายคืนให้กับทางฟาร์มครับ ฟาร์มที่ขึ้นตรงกับกรมอุทยาน

มันไม่อึดอัดเหรอ เวลาไปเลี้ยงอยู่ในกรง แทนที่มันจะอยู่ในป่า?

เต้ย : อย่างสิงโตขาว ตามธรรมชาติเหลือน้อย แต่ในไทยมีเกือบ 200-300 ตัว เพราะมันเกิดจากลูกเพาะหลายตัว หลายเจน ทำให้มันนิ่งขึ้น สัญชาตญาณเขามี แต่มันลดน้อยลง จะเรียกว่าไม่อันตรายเลยก็คงไม่ได้ เรียกว่าอันตรายน้อยลงก็แล้วกัน

อย่างที่กัดพี่เจียน เป็นประเภทไหน?

เต้ย : เราไม่รู้ว่าสายเขาเป็นสายไหน อันนั้นเป็นสิงโตน้ำตาลปกติ

สิงโตขาวกับสิงโตน้ำตาล ต่างกันยังไง?

ปานเทพ : สีขาวเป็นสิงโตที่ผ่าเหล่าผ่ากอมา เป็นยีนส์ด้อย ในธรรมชาติจริง ๆ แล้วพวกนี้จะไม่เหลือหรอก เพราะมันไม่สามารถอยู่รอดได้ ความอ่อนแอ ธรรมชาติจะจัดไป แต่คนเนี่ยไปเอามา อย่างเสือขาว หรือสิงโตขาว จากต้นกำเนิดไม่กี่ตัว มาพยายามเพาะมาเรื่อย ๆ เพื่อให้ได้สีขาวมาเรื่อย ๆ ความอ่อนแอมันก็เกิด เช่นภูมิต้านทาน โรคกระดูกทั้งหลาย เราจะพบว่าพวกที่รอดมา มีความผิดปกติแฝงมาเรื่อย ๆ ความดุส่วนนึงมาจากการที่สัตว์มีโรคแฝง เช่นโรคกระดูก ถ้าเป็นมันเจ็บปวด พอโตขึ้นน้ำหนักตัวมากขึ้น ตอนยังตัวเล็กยังเบา อาการไม่เท่าไหร่ พอโตขึ้น พอไปเล่นไปจับ บางทีมันกัดเลย เพราะมันเจ็บปวดอยู่ ก็ถูกแว้งกัดได้ พอย้อนไปดู สัตว์ที่มีสีสันแปลกไป พวกเผือก พวกขาว ต้องระมัดระวังเรื่องความผิดปกติทางด้านโรคพันธุกรรมด้วย ราคายิ่งแพง ตลาดอยากได้ คนจะชอบ แต่ความเสี่ยงก็จะมีมา การจัดระบบคัดเลือกพันธุ์ของพวกสีขาวทั้งหลาย ก็ไม่มีใครควบคุมดูแล พอมีสีขาวก็ซื้อ แล้วพยายามขยายกันเองอีก ความผิดปกติเหล่านี้ก็ออกมาเรื่อย ๆ แม้แต่พวกสีปกติทั้งหลาย ส่วนใหญ่อยู่กันไม่นาน แล้วต่อไป บางทีหามาใหม่ ก็ไม่จบไม่สิ้น ใครล่ะจะเป็นคนดูแลเรื่องการผสมพันธุ์ของสัตว์เหล่านี้ ไม่มีองค์กรกำจัด ฟาร์มผลิตเพราะยิ่งแปลกคนก็ยิ่งชอบ ใครจะกำกับดูแลในอนาคต แม้แต่การผสมระหว่างเสือกับสิงโตก็ได้แล้วนะ

ได้ด้วยเหรอ ออกมาเป็นอะไร?

เต้ย : ไลเกอร์ กับไทก้อน มีตอนนี้มาใหม่ เป็นไลไลเกอร์

มันทำให้ผิดเพี้ยนจากสัตว์เดิมยังไง?

เต้ย : ไลเกอร์ พ่อเป็นสิงโต แม่เป็นเสือ ซึ่งเขาจะได้รูปทรงบอดี้จากแม่ แต่สีสันจากพ่อ บอดี้คือความใหญ่โตของเสือ

เสือใหญ่กว่าสิงโตมั้ย?

เต้ย : เสือใหญ่กว่า

นี่เข้าใจผิดมาตลอด คิดว่าสิงโตใหญ่กว่าเพราะเป็นเจ้าป่า?

ปานเทพ : มันเป็นความต้องการของนักเล่นนักเลี้ยง ซึ่งจริง ๆ ไม่มีประโยชน์ต่อการอนุรักษ์เลยนะ อันนี้ต้องเข้าใจก่อนว่าเราเลี้ยงเสือ เลี้ยงไปเพื่ออะไร ส่วนใหญ่เป็นการเลี้ยงเพื่ออนุรักษ์ เขามีเป้าหมายตรงนั้น บางแห่งชนิดพันธุ์ที่ใกล้สูญพันธุ์ ก็ต้องขยายพันธุ์ตรงนั้นขึ้นมา แต่เสือเบงกอ ไทเกอร์ ซึ่งมีมากที่สุดในประเทศไทย ส่วนใหญ่เป็นเสือเบงกอ ไม่ได้มีในประเทศไทย ถามว่าประเทศไทยได้ประโยชน์อะไรจากตรงนี้มั้ย สำหรับการอนุรักษ์ เราไม่ได้อะไรเลย แต่เป็นเรื่องธุรกิจในการเลี้ยงเพื่อเอาไปใช้ในกิจการสวนสัตว์หรือการครอบครองมากกว่า ก็ต้องแยกให้ชัด

เอาไงต่อไปดีเรื่องมาตรการที่จะมองไปข้างหน้า?

เฉลิม : เบื้องต้นเลย ก็ต้องมีมาตรการเข้าไปตรวจสอบ ผู้ได้รับอนุญาตครอบครองสิงโตอย่างเข้มข้นว่าเป็นไปตามมาตรการและการดูแลทั้งคอก กรงเลี้ยง หรือมาตรฐานเรื่องความปลอดภัยอื่น ๆ การจัดการสุขภาพสัตว์เอง ตอนนี้ท่านอธิบดีสั่งการให้เจ้าหน้าที่ลงไปตรวจสอบแล้วครับ

เขาเขียวเขาก็ยืนยันว่าเขาเลี้ยงแบบปิด อยู่ในกรง แล้วเขาเลี้ยงทำไม ถ้าไม่ใช่สวนสัตว์?

เต้ย : ความชอบครับ แล้วแต่บุคคล ถ้าในกลุ่มนักเลี้ยง บางคนเขาเลี้ยงเสริมดวง เสริมบารมี อย่างคนจีนชอบมากเลย เลี้ยงสิงโต เลี้ยงเสือ มันเป็นสัตว์มงคลของเขา ประเทศไทยมีกฎหมายให้เลี้ยงได้ คนก็หาเลี้ยงกัน

เฉลิม : เลี้ยงได้ แต่ต้องทำตามกฎ ต้องอยู่ในบริเวณจำกัด ในคอก ในกรงเลี้ยงเท่านั้น

มีมั้ยจูงออกไปข้างนอก?

เต้ย : มีครับ คนเลี้ยงไม่ดีเขาก็จะทำอย่างนั้น ต้องบอกตามตรงเลยว่ามีกลุ่มที่เลี้ยงโอเค และไม่โอเค เลี้ยงโอเคคือเลี้ยงในบ้าน เลี้ยงเป็นลูกของเขา อีกกลุ่มอยากโชว์ พาวเวอร์ ว่ามีสิงโต

มีมั้ย มันวิ่งสะบัดไปกัดคนอื่น?

เต้ย : ส่วนใหญ่กัดคนอื่นไม่มี เพราะเขาจะไม่เอาไซส์ขนาดนี้ไป จะเอาแค่ตัวเล็ก ๆ

สุดท้ายเรื่องนี้จะเอายังไงต่อไป ตอนนี้สวนสัตว์เปิดมีกี่ที่?

เฉลิม : มีอยู่ 5 ที่ครับ ใน 5 ที่นี้ เมื่อเราลงพื้นที่ เบื้องต้นซาฟารีเวิลด์ วันนี้เราไปดูเรื่องมาตรการจัดการ และทบทวนมาตรฐานความปลอดภัยเพิ่มเติม ทั้งการติดตั้งกล้องอะไรต่าง ๆ อาจต้องเพิ่มเติมมาตรการต่าง ๆ เหล่านี้ จากนั้นขยายผลไปสู่สวนสัตว์เปิดพื้นที่อื่น ๆ เมื่อสักครู่หารือกับคุณหมอปานเทพแล้ว ว่าเราจะใช้โอกาสนี้พัฒนาระบบจัดการสวนสัตว์เราให้มีความปลอดภัยและมีมาตรฐานมากขึ้น

อาจารย์มองไง?

ปานเทพ : ผมมองเรื่องคนเป็นประเด็นสำคัญ ทั้งคนเลี้ยงผู้ปฏิบัติงานกับนักท่องเที่ยว วันนี้เหตุเกิดกับผู้ปฏิบัติงาน จะต้องได้รับเรื่องการดูแล เรื่องมาตรฐาน การดูแลอาชีพเขาให้สูงขึ้น ทั้งร่างกายและจิตใจ การอยู่ในที่จำกัดและเฝ้าสัตว์อันตรายแบบนี้ เขาจะเกิดความล้า เกิดความเครียดขึ้นได้ ความหย่อนยานย่อมเกิด สองเครื่องไม้เครื่องมืออุปกรณ์ที่เหมาะสมในการป้องกันตัวเขาและป้องกันตัวคนอื่น สามต้องมีแผนที่ชัดเจนในการปฏิบัติแต่ละเรื่องที่ตรวจสอบได้โดยผู้กำกับ และต้องให้ประชาชนเข้าใจสิ่งเหล่านี้ ความปลอดภัยของนักท่องเที่ยวและหากเผชิญเหตุเหล่านี้ ต้องมีการวางแผน ฝึกซ้อม และรายงานอยู่เสมอ ทำตรงนี้ให้เกิด สร้างความเชื่อมั่นเป็นแหล่งท่องเที่ยว สร้างความปลอดภัยให้ทุกคน ผมฝากแค่นี้

เต้ยล่ะ?

เต้ย : ถ้าในเคสแบบนี้ อยากให้เพิ่มทีมอย่างน้อยสองทีมขึ้นไป ได้ข่าวมาว่าบีบแตรประมาณ 15 นาที ไม่มีใครเข้าไปช่วยเลย ทีมงานเขานะครับ หรือไม่อาจให้เจ้าหน้าที่พกพวกสเปรย์พริกไทยก็ได้ ก็ช่วยเหมือนกัน ของที่ฉุน ๆ พวกนี้เขาจะไม่ชอบ เอาไว้ใช้ในยามจำเป็น อย่างเคสแบบนี้ อาจช่วยได้บ้าง

ถังดับเพลิงได้?

ปานเทพ : ถังดับเพลิงในช่วงชุลมุน มันกำลังกัดตีกัน เราอยู่ในพื้นที่ที่ป้องกันตัวเองได้จากบนรถ ส่วนอันอื่น มีอาวุธหยุดยั้งได้เท่านั้น ต้องเป็นอาวุธหนัก บอกเลยว่าใครจะใช้สิ่งเหล่านี้ คนใช้ก็ต้องถูกฝึกหัด และมีขั้นตอนปฏิบัติที่ชัดเจน

สมมติมีเหตุแบบนี้ มีคนยิงสิงโตตาย คนยิงโดนด่า?

ปานเทพ : เชื่อ อย่างช้างอาละวาด เจ้าหน้าที่ต้องล็อกสัตว์นั้นลงเพื่อความปลอดภัยของคนอื่นทั้งหมด ก็โดนเล่นงาน ผมว่าต้องทำให้สังคมเข้าใจเรื่องเหล่านี้อย่างถูกต้อง ต้องให้รู้จักสมดุลตรงนี้ ว่าความเป็นจริงคืออะไร

เต้ย : แค่ใช้ช็อตไฟฟ้ายังโดนเลย

ปานเทพ : ทุกอย่างต้องเปิดเผย ทำให้ถูกต้อง และเข้าใจตรงกันว่าเป็นอย่างนี้ มันถึงจะพัฒนาได้

เฉลิม : ส่วนแผนการจัดการความปลอดภัย ต้องมีแผนเบาไปหาหนัก อุปกรณ์ที่ใช้ในการป้องกันตัวก็ดี หรือป้องกันระงับเหตุก็ดี หรือการป้องกันอันตรายที่เกิดขึ้น ทั้งจากตัวเจ้าหน้าที่ และนักท่องเที่ยว ต้องมีตั้งแต่เบาไปหาหนัก อย่างสเปรย์พริกไทย กระบอกไฟฟ้า หนักสุดคืออาวุธปืนเพื่อยับยั้งให้ทันเหตุการณ์ กรณีทำร้ายนักท่องเที่ยวหรือเจ้าหน้าที่

มีอะไรอยากฝาก?

ปานเทพ : ฝากคุณหนุ่มช่วยผลักดันสิ่งเหล่านี้ด้วยครับ

การช่วยขาดระยะไปนาน?

เต้ย : ถ้ามีสองทีม บีบแตรปุ๊บอีกทีมชาร์ตเข้า มันจะเร็วกว่านี้ครับ

ที่สำคัญอย่าลงไป ไม่รู้เหตุการณ์ตรงนั้นเกิดอะไรขึ้น ทำไมพี่เจียนลงไป หันหน้าเข้าหารถ หันหลังให้สิงโต ทั้งที่ตัวเองอยู่กับสิงโตมาครึ่งชีวิตเลยนะ ก็ยังหาคำตอบไม่ได้ว่าเกิดอะไรขึ้นกันแน่ หลายคนบอกลงมาเอาของ แต่ตร.บอกว่าไม่มีของตรงนั้น?

เต้ย : จังหวะสิงโตย่องจากจุดเอไปจุดบีหาเขา มันนานนะ ถ้าเก็บของ ก็ต้องเก็บแล้วขึ้นรถเลย แต่เราก็ไม่รู้

เหมือนยืนอยู่ตรงนั้น?

ปานเทพ : ผมคิดว่ามันก็แล้วไปแล้ว แต่ไม่ควรมีสิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นอีก เราก็เดินหน้าถอดบทเรียนจากเรื่องนี้